Een paar teasertjes :
‘Elite’ is dezer dagen wel een scheldwoord?
‘Terecht, want de huidige elite mist het gevoel van een gedeelde verantwoordelijkheid. De gewone man is in de steek gelaten door de elite. En niet alleen de politieke. Ook de zakenwereld, het onderwijs en de intellectuele elite zijn allemaal in de eerste plaats met zichzelf bezig. Het is ieder voor zich geworden. En omdat God niet meer bestaat, hebben we zelfs die niet meer voor ons allen.’
Missen we God?
‘Heel erg. Het is in Europa natuurlijk moeilijk om nog over God te spreken. Daarom spreek ik liever in termen van de grote humanistische waarden. Maar je kan er niet onderuit: als het idee van een transcendente God verdwijnt, blijft alleen de allerindividueelste subjectiviteit over – ‘zoek het zelf maar uit’ – en daar worden we niet beter van. De massa is op drift omdat ze niet meer geleid wordt door geestelijke waarden.’
Ik herhaal mijn vraag: moet het kapitalisme overboord?
‘Zolang geld een middel is, is er weinig mee aan de hand. Maar het is een religie geworden waar een destructieve kracht van uitgaat. Het heeft miljoenen verliezers voortgebracht, die hun wereld helemaal hebben zien veranderen, zeg maar verkruimelen. Zij kunnen niet naar Hongkong of Rio vliegen. Ons gelijkheidsideaal is puur een materialistisch ideaal geworden. Erger nog: we hebben onze zekerheid uitgeleend aan de wereld van het geld. De banken, de verzekeringsmaatschappijen, de pensioenfondsen: daar parkeren we nu onze zekerheid.’
‘Maar zekerheid moet uit jezelf komen. Wie ben ik, wat kan ik, welke talenten heb ik? Dat lijkt steeds minder belangrijk te worden. We kunnen blijkbaar ook steeds minder, want voor alles hebben we een deskundige. Er is een eindeloze stoet aan zelfhulptherapeuten gekomen. Wil je rijk worden, begin een zelfhulpgroep!’
‘En natuurlijk blijken de groepen bij wie we onze zekerheid hebben geparkeerd, daartoe niet in staat. Dat heeft de financiële crisis ons geleerd. Maar wat doen onze elites? De banken opnieuw optuigen zodat die opnieuw verder kunnen met de boel te belazeren. En ondertussen groeit en groeit dat ressentiment. Mensen zijn niet meer onzeker, ze zijn nu echt boos. En dan krijg je wat je altijd krijgt in dit soort crisissen: de valse messiassen. Die zijn ook al zo oud als de mensheid.’
No comments:
Post a Comment